از
همان لحظه ای که تخم گذاشته می شود تغییرات و زوال و فساد پذیری آن آغاز می شود و
مورد هجوم باکتری ها قرار می گیرد. انبار و ذخیره سازی تخم در دوره های زمانی
کوتاه می بایست صورت گیرد. تحت شرایط خاص تخم های نطفه دار می توانندبه مدت چند
روز درصد هچ خود را حفظ نمایند. و بعد از این مدت جوجه در آوری و درصد هچ کاهش می
یابد. در شرایط ایده آل می توان تخم ها را به مدت 7 روز و حداکثر 10 روز ذخیره
نمود. باید ظزفیت دستگاه جوجه کشی به اندازه ای باشد که تخم ها بیش از 10 روز در
اتاق نگهداری باقی نمانند.نگهداری تخم بیش از این مدت باعث کاهش جوجه در آوری آن
می شود. لذا توصیه می گردد تخم های نطفه دار در شرایط مطلوب بیشتر از هفت روز
نگهداری نشوند.
ضمناً
هیچگاه تخم های جمع آوری شده را زودتر از 24 ساعت بعد از تولید داخل دستگاه
نگذارید.
از
محاسن نگهداری تخم ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش
میزان جوجه درآوری
جمع
آوری تخم به تعداد کافی و قرار دادن یکباره آنها در دستگاه جوجه کشی (روش همگی
داخل – همگی خارج)
همگی
جوجه ها به فاصله 2 الی 3 روز از تخم بیرون می آیند.
پس
از هر دوره دستگاه خالی شده و می توان آن را برای دوره بعد شستشو و ضدعفونی نمود.
شرایط
دما و رطوبت انبار تخم ها
تعریف
صفر فیزیولوژیک
درجه
حرارتی است که در کمتر از آن رشد جنینی متوقف می شود و بالاتر از آن رشد جنین شروع
گردد. تعیین یک عدد دقیق کار بسیار مشکلی است و عوامل متعددی بر روی آن تاثیر می
گذارد. اغلب تحقیقات صفر فیزیولوژیک را در حدود 9/23 درجه سانتیگراد نشان می دهد.
در زیر این درجه حرارت توسعه و تکامل جنینی صورت نمی پذیرد. بدون وارد آمدن
هیچگونه آسیبی می توان تخم های بلدرچین را در درجه حرارت 15 – 13 درجه سانتیگراد
به مدت یک هفته نگهداری کرد. رطوبت نسبی اتاقک نگهداری تخم ها بایستی حدود 75 تا
80 درصد باشد.
نباید
از کولر گازی برای سرد کردن محیط اتاق نگهداری استفاده شود، زیرا این نوع کولرها
باعث کاهش رطوبت محیط می شود. همچنین بخش زیادی از محتویات تخم از آب تشکیل شده
است که در نتیجه نگهداری نادرست از بین رفته و سبب بی ارزش شدن تخم می شود. در
صورت تامین نشدن درجه حرارت مورد نیاز با کولرهای آبی می توان به طور همزمان از
کولرهای آبی و گازی استفاده نمود.
چرخاندن
تخم ها در زمان انبار کردن آن ها
چرخاندن
تخم یک عامل بسیار مهم بخصوص در هنگام تکامل جنین در دوران اولیه جوجه کشی است.
جنین در بالای زرده و در مرکز تخم قرار دارد. اگر تخم ساکن باشد جنین به طرف بالای
تخم شناور شده و به غشاء پوسته می چسبد. بنابراین می بایست طی دوران ذخیره سازی،
تخم های بلدرچین با زاویه 45 درجه و حداقل 6 بار در روز 90 درجه چرخانده شوند.
پیش
گرمایی
بعد
از خروج تخم ها از اتاق نگهداری و قبل از انتقال آن ها به داخل دستگاه جوجه کشی،
باید تخم ها را برای مدتی در هوای اتاق نگهداری نمود تا دمای آن به 24 تا 27 درجه
سانتیگراد برسد. در غیر اینصورت شوک گرمایی که ناگهان دما از 13 به 5/37 درجه
سانتیگراد می رسد، باعث عرق کردن تخم ها و در نتیجه کاهش جوجه درآوری می شود.
رطوبت نسبی مناسب اتاق در این مرحله 60 تا 65 درصد می باشد.
ماشین
جوجه کشی
ماشین
جوجه کشی محفظه ای است که در آن تمام شرایط لازم برای تبدیل تخم به جوجه فراهم
است. در ماشین جوجه کشی چهار عمل حرارت؛ رطوبت؛ تهویه و چرخش بصورت خودکار تحت
کنترل است. ماشین های جوجه کشی دو نوع هستند؛
دستگاه
ستر و دستگاه هچر
دستگاه
هچر از تمام قسمت های ستر تشکیل شده با این تفاوت که در هچر تخم ها نمی چرخند و به
جای آن سبدهای مخصوص هچ قرار داده شده است.
همانطور
که گفته شد برای اجرای موفقیت آمیز جوجه کشی، عوامل زیر از اهمیت ویژه ای بر
خوردار هستند که به شرح هریک می پردازیم:
1-
درجه
حرارت
2-
رطوبت
3-
تهویه
4-
چرخش
درجه
حرارت
دمای
داخلی تخم، مهمترین عامل فیزیکی است که بر روی تکامل جنینی تاثیر می گذارد. در
جوجه کشی تخم، دو نوع درجه حرارت مدنظر می باشد. درجه حرارت خشک و درجه حرارت
مرطوب.
درجه
حرارت خشک:
درجه
حرارتی که دماسنج های الکترونیکی یا جیوه ای نشان می دهند به درجه حرارت خشک معروف
است. درجه حرارت خشک درجه حرارت یا دمای هوا را نشان می دهد و ارتباط مستقیم با
رشد جنین دارد. بدین صورت که هرچه دما بیشتر باشد رشد جنین نیز بیشتر خواهد بود.
درجه حرارت مطلوب برای جوجه کشی از تخم بلدرچین بسته به کیفیت و اندازه تخم، درصد
رطوبت نسبی و ساختار دستگاه جوجه کشی در مقدار ثابتی بین 2/37 تا 8/37 درجه
سانتیگراد است. نطفه بلدرچین در دمای 39 و بالاتر از آن بیش از چند ساعت دوام
نیاورده و می میرد. لذا تنظیم درجه حرارت دستگاه جوجه کشی اهمیت زیادی داشته و
حرارت پائین تر از اپتیمم سبب طولانی تر شدن زمان انکوباسیون تخم می گردد.
درجه
حرارت مرطوب:
درجه
حرارتی که دماسنج ها در حالی که مخزن آنها در پارچه ای خیس قرار گرفته نشان می دهد
درجه حرارت مرطوب نامیده می شود. با تبخیر ذرات آب موجود در پارچه خیس، به دلیل
تبدیل آن به بخار آب، مقداری حرارت از اطراف مخزن دماسنج جذب می گردد که به نوبه
خود کاهش درجه حرارت را به دنبال داشته و به همین دلیل اختلافی بین مقادیری که دو
دماسنج نشان می دهد به وجود می آید. در شرایطی که هوا دارای رطوبت کمتر است به
ناچار سرعت تبخیر زیادتر بوده و اختلاف درجه حرارت خشک و مرطوب بیشتر از زمانی است
که رطوبت هوا افزایش پیدا می کند. درجه حرارت مرطوب، درجه تبخیر آب را نمایش داده
و رطوبت نسبی و میزان افت وزن تخم را معلوم می کند.
رطوبت
نسبی
رطوبت
نسبی از تفاوتدرجه حرارت خشک و مرطوب بدست می آید. برای رشد یک جنین و تبدیل آن به
جوجه ای با اندازه طبیعی، محتویات تخم بلدرچین باید در یک حدود رطوبت نسبی ثابت
قرار گیرد. وقتی محتویات تخم به سرعت خشک شوند، جوجه تولید شده کوچک تر از حد
طبیعی خواهد شد. ولی وقتی تبخیر سریع انجام نگیرد، جوجه تولید شده بزرگتر از حد
طبیعی می گردد. در هر دو حالت، جنین ضعیف و قدرت جوجه درآوری و کیفیت جوجه تولید
شده کاسته خواهد شد. رطوبت زیاد هوای اطراف تخم باعث کاهش تبخیر از تخم خواهد شد و
رطوبت کم، تبخیر از تخم را افزایش می دهد.
رطوبت
نسبی داخل ماشین جوجه کشی، بر میزان آبی که به علت تبخیر از تخم جوجه کشی از دست
می رود تاثیر می گذارد. رطوبت عامل مهمی برای رشد مناسب یک جنین به شمار می رود.
کاهش وزن مورد انتظار در تخم بسته به اندازه تخم و کیفیت پوسته و سفیده و وضعیت
منافذ پوسته متغییر است. رطوبت نسبی مناسب در طی دوران جوجه کشی بین 65 تا 75 درصد
می باشد.
تهویه
ترکیب
اصلی هوا شامل اکسیژن، نیتروژن، دی اکسید کربن و بخار آب می باشد. حرکت آزاد این
گازها از طریق منافذ پوسته و غشاهای پوسته حائز اهمیت است. رشد جنین بستگی به ورود
اکسیژن به تخم و خروج دی اکسید کربن و رطوبت دارد.چرخش هوا، دما و رطوبت و سطح
گازهای درون انکوباتور را یکنواخت نگه می دارد. ضمن اینکه تهویه نامناسب سبب تجمع
دی اکسیدکربن و کاهش شدید میزان جوجه درآوری می گردد.
با
بزرگ شدن جنین نیاز به اکسیژن هم بیشتر می شود و دی اکسید کربن بیشتری تولید می
شود. اساس تهویه در جوجه کشی برای جابجایی موارد زیر است :
1-
تهویه
اکسیژن
2-
جابجائی
دی اکسید کربن
3-
جابجائی
بخار آب
4-
جابجائی
گرما
خارج
نمودن هوای کثیف از دستگاه جوجه کشی و اتاق جوجه کشی به اندازه تهیه اکسیژن اهمیت
دارد. با افزایش درجه حرارت خشک تقاضای اکسیژن جنینی افزایش می یابد و به دنبال آن
تولید آب و دی اکسیدکربن بیشتر می شود.